مدینة العلم

پیش گفتار

کلام جدید به معنای فلسفه ی دین است. اصطلاح علم کلام از قرن دوّم هجری قمری رواج پیدا کرده است. علم کلام به نام های فقه الاکبر، علم توحید و صفات و علم اصول دین هم خوانده می شود. ابوحنیفه و شافعی کتاب های اعتقادی خود را با عنوان الفقه الاکبر نام گزاری کرده اند. در بیان وجه تسمیه ی این علم به کلام 5 نظریّه داده شده است: الف) در آثار اولیّه ی کلامی بخش ها با عبارت "الکلام فی ..." از یکدیگر جدا شده اند. ب) یکی از مسائل آغازین و بحث برانگیز آن قدیم یا حادث بودن کلام خداوند بوده است. ج) فایده ی این علم قدرت یافتن آدمی در تکلّم درباره ی اعتقادات است. د) قوّت استدلال های آن در حدّی است که گویی بر محتوای دیگر علوم در مقایسه ی با آن نمی توان نام سخن یا کلام گذاشت. ه) همان طور که با بهره گیری از منطق قدرت بر تکلّم در عقلیّات پیدا می کنند متکلّمین هم با بهره گیری از کلام که هم معنای منطق است قدرت سخن گفتن در شرعیّات را کسب می کنند.

دین و مطالعات دینی

"رحم الله امرء ... علم من این و فی این و الی این". تحقیقات نشان می دهد تاریخ بشر همواره با دین آمیخته بوده و بشر همواره خود را نیازمند دین می دیده است (تاریخ فلسفه/ویل دورانت-جامعه شناسی/ساموئل کنیک-جامعه شناسی/آنتونی گیدنز-اصول فلسفه و روش رئالیسم/سیّد محمّد حسین طباطبائی). حتی گروه هایی از ملحدان نیز جهان عاری از دین را اندیشه ای غیر قابل تحقّق می دانند. سیر این سلسله نوشتار ها حول همین محور شکل خواهد گرفت

پی نوشت:
این نوشته و شماره های دیگر آن فیش های مطالعاتی بنده است از کتاب کلام جدید نوشته ی آقای حسن یوسفیان که البته به قلم خودم به رشته ی تحریر در آمده است.

شیعه

شیعه در لغت به معنای پیروان و یاران است. در اصطلاح به پیروان حضرت علی (علیه السّلام) شیعه گفته می شوند. این گروه معتقد به امامت و خلافت بلافصل علی بن ابی طالب (علیه السّلام) از طریق "نصب" و "نصّ" پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) هستند. این اصطلاح توسّط خود پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) تقریر و استعمال شده است. اولّین شیعه ها را می توان مقداد، سلمان فارسی، ابوذر غفّاری و عمّار بن یاسر دانست. شیعه به سه فرقه دسته بندی می شوند: الف) امامیّه ب) زیدیّه ج) اسماعیلیّه.

امامیّه

امام در لغت به کسی می گویند که به او اقتدا می شود و از وی پیروی می شود که با معنی لغوی شیعه نیز تناسب دارد و نقش دو مفهوم امام و امّت را تداعی می کند. امامیّه یا شیعه ی اثنی عشری به کسانی گفته می شود که علاوه بر صدق تعریف شیعه پس از علی (علیه السّلام)، حسن بن علی (علیه السّلام)، حسین بن علی (علیه السّلام) و 9 فرزند او که آخرینشان مهدی موعود و قائم غائب (عجّل الله تعالی فرجه الشّریف) است به امامت پذیرفته باشند.

پی نوشت:
این نوشته و شماره های دیگر آن فیش های مطالعاتی بنده است از کتاب آشنایی با علوم اسلامی (بخش کلام) نوشته ی آقای رضا برنجکار که البته به قلم خودم به رشته ی تحریر در آمده است.