تعریف قاعده فراغ: قاعده فراغ عبارت است از حکم ظاهری به صحّت عملی که شخص از انجام آن عمل فارغ شده است. به عنوان مثال اگر مکلّف نمازی خواند و بعد از اتمام نماز در اجزاء یا شرایط آن نماز از نظر صحّت شک کرد، قاعده فراغ حکم ظاهری صحّت نماز را برای این شخص اثبات می کند.
تعریف قاعده تجاوز: قاعده تجاوز عبارت است از حکم ظاهری به اتیان جزء مشکوک پس از تجاوز از محلّ آن. به عنوان مثال اگر مکلّف در سجده نمازش شک کند که آیا رکوع نماز را به جا آورده است یا نه، قاعده تجاوز حکم ظاهری به اتیان رکوع را برای او جعل می کند. در جریان این قاعده فرقی نمی کند آن عملی که انجام آن مشکوک است جزئی از اجزاء یک مرکّب باشد که بعد از انجام برخی از اجزاء آن در انجام آن جزء خاصّ شک شده باشد و یا عملی مستقلّ باشد که وقت خاصّ دارد و بعد از پایان وقت آن در انجام آن تردید شده است.
بنا بر این فرق اجمالی این دو قاعده بنا بر این که دو قاعده مستقلّ باشند آن است که مورد قاعده فراغ شکّ در صحّت جزء آورده شده است امّا مورد قاعده تجاوز شکّ در اصل آوردن جزء است.
