شرایط عوضین
معاملات به دو دسته تقسیم می شوند: الف) قولی که به آن بیع گفته می شوند. ب) فعلی که به آن معاطات گفته می شود. موضوع سخن در این سلسله نوشتار ها در حوزه ی نوع اول یعنی بیع است. در بیع سه مولّفه معتبر می باشد: الف) شرایط صیغه که به آن ایجاب و قبول گفته می شود. ب) شرایط متعاقدین یا که به آن ها موجب و قابل گفته می شود. ج) شرایط عوضین که به آن ها ثمن و مثمن گفته می شود. محور این نوشتار ها خصوصا همین شرط سوّم می باشد.
شرط اول: مالیّت
نخستین شرط از شرایط عوضین مالیّت است. عوضین باید متموّل باشند. یعنی در نظر عرف مالیّت داشته باشند. زیرا اهل لغت در تعریف بیع گفته اند: "مبادله ی مالی با مالی دیگر". پس مالیّت عوضین در تعریف بیع اخذ شده و در نتیجه قوام بیع به آن معلّق است. مالیّت عوضین از شروط مقوّم بیع است. البته بزرگان به این استدلال اعتراض کرده اند که تعریف مذکور فقط به یکی از اهل لغت به نام فیّومی در المصباح المنیر منتسب است و قول یک لغوی حجیّت ندارد. منظور از مالیّت عوضین این است که دارای منفعت مقصوده ی محلّله باشند. یعنی اوّلا دارای فایده و قابل انتفاع باشند. ثانیا آن فایده از نظر عقلی مقصود باشد و در مقابلش بهائی پرداخته شود. ثالثا آن منفعت مشروع باشد. البته باید توجّه داشته که مال شرعی نسبت به مال عرفی اخصّ می باشد و به قول فقها: "اذا انتفی الشّرط انتفی المشروط".
پی نوشت:
این نوشته و شماره های دیگر آن فیش های مطالعاتی بنده است از کتاب تقریرات درس مکاسب نوشته ی آقای علی محمّدی خراسانی که البته به قلم خودم به رشته ی تحریر در آمده است.
