فواید کار تاریخی در علم اصول
آموزش و پژوهش دو مقوله ی عمده و مهم هستند که در علم اصول مانند هر علم دیگری بستر فعالیت تاریخی قرار می گیرند. فواید و ثمرات فعالیت تاریخی در علم اصول را در این دو بستر مورد اشاره قرار می دهیم:
الف: فواید آموزش علم اصول از دیدگاه تاریخ:
1: آموزش و فراگیری: قسمتی از معضلات و کمبود های موجود در نظام آموزش معلول عواملی چون فقدان روح نقد و نظریه پردازی عدم شناخت نقاط تاریک تاریخی فقدان ژرف نگری نا آگاهی نسبت به آسیب های برهان و استدلال و کمبود انگیزه برای فراگیری هستند که آموزش علمی با اهتمام به بعد تاریخی علوم کمک فراوانی به رفع این آسیب ها می کند و ثمراتی چون فرار از نگاه های کلیشه ای رهایی از کمند هیمنه ی علم و دانشمندان فهم عمیق مباحث و ارتباطات بین آن ها آسیب شناسی استدلال و برهان ایجاد انگیزه و خلق نگاه ها و ایده های نو را به همراه دارد.
2: کارگاه نقادی و نظریه پردازی: روحیه ی نقادی و همچنین نظریه پردازی مقوم حیات و پویایی هر علمی هستند و با فقدان آن ها حرکت علم رویکرد قهقرایی پیدا خواهد کرد و به عنصری مقطعی و محدود در برهه ی از تاریخ مبدل خواهد شد. نگاه تاریخی یکی از موثر ترین عوامل در این زمینه هست که با مرور دقیق حرکت پر فراز و نشیب علم و علما در بستر تاریخ نقش بسزایی در از بین بردن نگاه جزمی به یافته های پیشین ایفا نموده و راه را برای نقد عقاید گذشتگان و طرح افکار و ایده های نو باز می کند.
3: آسیب شناسی و آفت شناسی علم: یکی دیگر از فواید نگاه تاریخی به حرکت علم بررسی دقیق دوره های رکود و افول علم می باشد که در پرتو آن عوامل تاثیرگزار در این زمینه کشف و زمینه برای برخورد آگاهانه با آن ها فراهم می شود.
ب: فواید پژوهش اصولی از نگاه تاریخ:
1: تثبیت گزاره های موجود در یک علم و یا تکمیل و تصحیح آن ها.
2: شناخت لغزش گاه های پژوهشگران پیشین برای خودداری از گرفتاری دوباره در آن ها.
3: شناخت عوامل پیدایش مسائل علم و تکمیل و احیانا تصحیح آن ها.
4: شناخت منشا و بستر سیر تاریخی مسائل علم برای جلوگیری از انحراف مسیر آن.
5: سوق دادن محقق به کلی نگری و ساختارمندی و انسجام فکری و جلوگیری از موضوع محوری به عنوان یکی از اساسی ترین آفت های علوم که مانع انسجام محقق و گاهی نیز موجب تناقض گویی وی می شود.
6: طرح سوال های کلیدی و تحول آفرین و دیدگاه های نوین و جریان ساز در مسیر تطور علم.
پی نوشت:
این نوشته و شماره های دیگر آن فیش های مطالعاتی بنده است از کتاب درآمدی به تاریخ علم اصول نوشته ی آقای مهدی علی پور که البته به قلم خودم به رشته ی تحریر در آمده است.
